شناسایی و بررسی خصوصیات ریخت‌شناختی Fusarium oxysporum f. sp. opuntiarum عامل پوسیدگی قاعده‌ی کاکتوس در استان فارس

نوع مقاله : مقاله کامل پژوهشی

نویسندگان

چکیده

خانواده کاکتوس (Cactaceae) گیاهانی گوشتی هستند که قادراند با کارایی بالایی آب را به توده‌ی زیستی تبدیل کنند. اگرچه یکی از شناخته شده‌ترین کاربردهای کاکتوس استفاده از آن به عنوان یک گیاه زینتی است، استفاده‌ی تجاری از گونه‌های کاکتوس برای پرورش میوه، استفاده از ساقه‌های جوان به عنوان سبزیجات و استفاده‌ی دارویی  از کاربردهای دیگر گیاهان کاکتوس محسوب می‌شود. عوامل مختلفی قادر به ایجاد بیماری در گونه‌های کاکتوس هستند، از جمله گونه‌های فوزاریوم، فیتوفتورا و پیتیوم که همگی در کاکتوس‌ پوسیدگی ایجاد می‌کنند. درسال‌های 1386 تا 1390 تعدادی کاکتوس آلوده با علایم پوسیدگی نرم ریشه و قاعده‌ی ساقه از مراکز فروش گیاهان زینتی در استان فارس جمع آوری شد. نمونه‌برداری از این کاکتوس‌های بیمار منجر به جداسازی جدایه‌هایی از جنس فوزاریوم شد که با توجه به خصوصیات ریخت‌شناختی و فیزیولوژیکی  به عنوان Fusariun oxysporum تشخیص داده شدند. قارچ عامل بیماری، دارای بالشتک‌های نارنجی رنگ و ماکروکنیدیوم‌های خمیده با سه یا چهار دیواره عرضی و میانگین اندازه‌ی (45/1± 68/3)×(12/4± 58/33) میکرومتر بود. میکروکنیدیوم‌ها یک سلولی و بیضی شکل، به صورت سرهای کاذب روی فیالیدهای کوتاه تشکیل می‌شدند و میانگین اندازه‌ی آن‌ها (14/1± 21/3)×(35/2± 57/8) میکرومتر بود. جدایه‌ها قادر به تولید کلامیدوسپورهای منفرد یا دوتایی با میانگین اندازه‌ی (32/1± 60/7)×(47/1± 10/8) میکرومتر بودند. آزمون بیماری‌زایی با افزودن 10 میلی‌لیتر از سوسپانسیون قارچ- با غلظت  106 اسپور در میلی‌لیتر- به گلدان‌های 200 میلی‌لیتری انجام شد. طوقه‌ی گیاهان پیش از مایه‌زنی به وسیله‌ی یک سوزن سترون زخمی شده بود. گیاهان شاهد پس از زخم شدن، توسط آب مقطر سترون مایه‌زنی   شکل 1- ریخت شناسی کلامیدوسپور (a)، ماکروکنیدیوم (b) و سر دروغین (c) در جدایه‌ی Fusarium oxysporum f. sp. opuntiarum (FC2). خط مقیاس= 20 میکرومتر. Fig. 1. Characteristics of chlamydospore (a) macroconidium (b) and false head (c) in  Fusarium oxysporum f. sp. opuntiarum (FC2). Bar = 20 μm
گردیدند و برای هر تیمار سه تکرار در نظر گرفته شد. نتایج این آزمون نشان داد که جدایه‌ها قادر به ایجاد بیماری در جنس‌های مهم کاکتوس مثل Cereus sp.، Opuntia sp.، Echinocactus sp.،Ferocactus sp.  و Notocactus sp.  بوده، اما هیچ گونه علائمی در سایر گیاهان مایه‌زنی شده شامل ذرت (Zea mays)، کدو (Cucurbita  pepo)، ماش (Vigna radiata)، لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris)، بادمجان (Solanum melongena)، خربزه (Cucumis melo)، آفتابگردان (Helianthus annuus)، گوجه‌فرنگی (Lycopersicum esculentum) و باقلا (Vicia faba)  ایجاد نمی‌کنند. علائم آلودگی در گیاهان کاکتوس، حدود 15 روز پس از مایه زنی به صورت لهیده شدن بافت ریشه و ساقه مشاهده شد و گیاهان، 40 تا 60 روز پس از مایه زنی کاملاً خشک شده، ازبین رفتند.  با توجه به دامنه‌ی میزبانی، خصوصیات ریخت شناختی و فیزیولوژیکی، فرم ویژه قارچ به عنوان F. oxysporum f. sp. opuntiarum شناسایی شد (Gerlach 1972). این نخستین گزارش از شناسایی و تعیین خصوصیات ریخت‌شناختی F. oxysporum f. sp. opuntiarum عامل پوسیدگی قاعده‌ی کاکتوس در ایران است(1) .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

IDENTIFICATION AND MORPHOLOGICAL CHARACTERIZATION OF FUSARIUM OXYSPORUM F. SP. OPUNTIARUM, THE CAUSAL AGENT OF BASAL STEM ROT OF CACTUS IN FARS PROVINCE

نویسندگان [English]

  • B. SAFAIEFARAHANI
  • R. MOSTOWFIZADEH-GHALAMFARSA
چکیده [English]

Sampling from infected cacti from Shiraz (Fars, Iran) with roots and the basal stems soft rot symptoms, revealed some Fusarium sp. isolates. The isolates identified as Fusarium oxysporum, based on their morphological and physiological characteristics. The causal agent of disease produced orange-colored sporodochia and curved, 3 or 4-septate macroconidia, with the average size of (33.58 ±4.12)×(3.68 ±1.45) μm. Microconidia were aseptate and ellipsoid, on short fialides as false heads. Their average size was (8.57 ±2.35)×(3.21 ±1.14) μm. Isolates produced single or double chlamydospores with the average size of (8.10 ±1.47)×(7.60 ±1.32) μm. Pathogenicity tests showed the isolates are pathogenic on major genus of cactus such as Cereus sp., Opuntia sp.,  Echinocactus sp., Ferocactus sp. and Notocactus sp., but other tested crops including maize, zucchini, mung bean, kidney bean, egg plant, melon, sunflower, tomato and broad bean did not show any symptoms. According to the host range, morphological and physiological features the isolates identified as F. oxysporum f. sp. opuntiarum (1).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fusarium rot
  • forma specialis
  • Host range